Dış ticaretin iki alt kategorisinden biri olup şirketlerin ve ülkelerin en çok yapmak istediği dış ticaret türü olan İhracat, yalnızca şirketler açısından değil ülke ekonomileri açısından da ciddi bir öneme sahiptir.
Ülke ekonomisi açısından bile bu kadar önemli bir yere sahip olan ihracat nedir ve ihracat nasıl yapılır gibi soruların cevaplarıyla birlikte ihracatın ne olduğunu tüm detaylarıyla öğrenmek için bu makaleyi okumaya devam edebilirsiniz.
İhracat Nedir?
İhracat; bir ülkede üretilen ürünlerin veya sunulan hizmetlerin, farklı ülkelere gönderilmesini veya sunulmasını kapsayan dış ticaret türüdür.
Terim olarak İhraç kelimesinden türetilmiş olan İhracat, ihraç etmek anlamına gelir. Türk Dil Kurumu (TDK)‘ya göre ihracatın tanımı ise “bir ülkenin ürettiği ürünleri başka bir ülkeye satması, dış satım.” şeklinde yapılmıştır.
İhracat, uluslararası ticarette hangi ülke olduğu fark etmeksizin tüm ülkelerin yapmak istediği bir dış ticaret türüdür. Peki ihracat neden bu kadar önemli ve ithalata göre neden daha çok tercih edilir?
İhracat ve İthalat Arasındaki Fark Nedir?
Dış ticaret kavramı; yapılan işlemin yönü, getirisi, götürüsü, avantajı ve dezavantajı fark etmeksizin uluslararası yapılan tüm ticaret türlerini kapsayan bir kavramdır. Temelde ise dış ticaret ithalat ve ihracat olarak ikiye ayrılır.
İhracat ve ithalat arasındaki farkı bilmek için öncelikle her ikisinin de ne anlama geldiğini bilmek gerekiyor. İhracatın tanımını yukarıda verdik ancak yine kısaca tanımlamak gerekirse ihracat, dış satım demektir.
İthalat nedir sorusunun cevabı aslında kısaca ihracatın tam tersidir şeklinde verilebilir ama uzun bir tanım yapacak olursak; farklı bir ülkede üretilen ürünlerin veya sunulan hizmetlerin, bulunulan ülkeye getirilmesi ya da sunulması işlemine İthalat denir. İthal kelimesinden türetilmiş olan İthalat, Türk Dil Kurumu (TDK)’na göre “başka bir ülkeden mal getirme veya satın alma, dış alım” anlamına geliyor.
Özetleyecek olursak birbirinin tam zıttı olan ihracat ve ithalat terimlerinde ithalat farklı ülkelerden ürün & hizmet alımını, ihracat ise farklı ülkelere ürün ve hizmet satışını ifade eder. Ayrıca ithalat ve ihracat işlemleri birlikte bir ülkenin dış ticaret dengesini oluştururlar.
İhracat Neden Önemlidir?
İhracatın önemini anlamak için tanımına bakmak başlı başına yeterli olacaktır aslında ama yine de bu önemin üzerine detaylı bir açıklama yapmak gerekebiliyor.
Ülke bazında açıklamaya başlayacak olursak; bütün ülkeler dış ticaret faaliyetleri gerçekleştirir ve gerçekleştirilmesine izin verir. Ancak ülkeler bu dış ticaret faaliyetlerinde Ticaret Dengesi de denilen Dış Ticaret Dengesi kurmaya çalışırlar. Çünkü dış ticaret dengesi, ülke ekonomisi açısından büyük bir öneme sahiptir.
Dış ticaret dengesi, bir ülkenin bir yıllık süreç içerisinde gerçekleştirdiği ihracat ve ithalat işlemleri arasındaki değer farkını temsil eder. Bu farkın mümkün mertebe eşit olması ülke açısından önemlidir ama birebir eşit olması mümkün olmadığından ortaya iki durum çıkma ihtimali vardır; Dış Ticaret Açığı ve Dış Ticaret Fazlası.
Dış ticaret açığı; bir ülkenin ithalatı, ihracatından daha fazla ise ortaya çıkan bir durumdur ve negatif olarak değerlendirilir. Çünkü bir ülke ihraç ettiğinden fazlasını ithal etmişse, ülke ekonomisi açısından olumsuz bir durum söz konusudur.
Dış ticaret fazlası ise bir ülkenin ihracatı ithalatından fazla ise ortaya çıkan bir durumdur ve pozitif olarak değerlendirilir. Çünkü bir ülke ithal ettiğinden daha fazlasını ihraç etmişse, ülke ekonomisi açısından olumlu bir durum söz konusudur.
Bu açıklamalardan yola çıkarak bir ülkenin ekonomisinin pozitif yönlü olması olması için dış ticaret fazlası vermesi gerektiğini söylemek zor değildir. Dış ticaret fazlası verebilmenin yolu da ithalattan daha fazla ihracat yapmak olduğu için ihracatın neden önemli olduğunu buradan anlayabiliriz.
Ayrıca Türkiye bazında konuşacak olursak Ticaret Bakanlığı, KOSGEB, Eximbank gibi kurumların ihracatı teşvik etmeye yönelik hibe ve destekleri de ihracatın ne kadar önemli olduğunu ortaya koyan bir diğer faktördür.
Şirket açısından ihracat neden önemlidir kısmını ise aşağıdaki gibi maddeler halinde açıklayabiliriz:
- İhracat yapılarak döviz geliri elde edilir.
- İhracat sayesinde sadece Türkiye’de değil tüm dünya pazarında bilinirlik sağlanır.
- Ülkenin dış ticaret açığının kapatılmasına yardımcı olmanın verdiği onur yaşanılır.
- Yalnızca ülke içi pazara bağlı olma durumu ortadan kalkar, bu da satışlara ve kârlılığa etki eder.
- Üretim hacmi arttırılır ve daha fazla istihdam sağlanır.
İhracat Şekilleri Nelerdir?
İhracat, dış ticaretin iki ana kategorisinden biriyken kendi içerisinde birden fazla kategoriye ayrılır. Bu kategoriler ise şunlardır:
- Ön İzne Bağlı İhracat
- Konsinye İhracat
- Bedelsiz İhracat
- Kayda Bağlı İhracat
- İthal Edilmiş Malın İhracatı
- Özellik Arz Etmeyen İhracat
- Dolaylı İhracat
- Fiili İhracat
- Yeniden İhracat
- Geçici İhracat
- Kredili İhracat
- Katî İhracat
- Bedelli İhracat
- Serbest İhracat
- Korumalı İhracat
- Ticarî Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat
- Transit İhracat
Görüldüğü üzere ihracat kendi içerisinde oldukça fazla kategoriye ayrılıyor ve bu kategoriler hakkında bilgi edinebilmek için her birinin ayrı ayrı incelenmesi gerekiyor.
Ön İzne Bağlı İhracat Nedir?
Öz İzne Bağlı İhracat; resmî kanunlara göre ihracatı izne bağlı olan ürünler için yapılan bir ihracat türüdür.
Bazı ürün ve ürün gruplarının ticaretine yönelik ülkeler arası uluslararası anlaşmalar söz konusudur. Bu anlaşmalarla hem ihracatı her şekilde yasaklanan ürünler hem de ihracatının yapılabilmesi için önce izin alınması gereken ürünler ve bu ürünlerin ihracatının nasıl yapılması gerektiğine dair konular belirlenir.
Dolayısıyla eğer ihracatı yapılmak istenen ürünler bu anlaşmalara ve izne tabi ürünler arasında yer alıyorsa yapılması gereken ihracat türü, ön izne bağlı ihracattır.
Konsinye İhracat Nedir?
Konsinye İhracat; ihracatı yapılmak istenen ürünlerin resmî satış öncesi ve resmî satışının maksimum 1 yıl içerisinde yapılması şartıyla yurt dışındaki alıcıya ya da aracılara önceden gönderildiği bir ihracat türüdür.
Konsinye ihracat ve normal ihracat arasındaki farklar nelerdir sorusu en sık sorulan sorulardan biri olduğu için daha açıklayıcı bir şekilde anlatayım. Konsinye ihracatta resmî satışı yapmadan önce ürünleri yurt dışına gönderebiliyorsunuz. Ancak gönderilen ürünlerin beyannamesindeki intaç tarihinden itibaren maksimum 1 yıl içerisinde resmî satışın yapılması gerekiyor. Ayrıca toplu ürün gönderiminde eğer satışı yapılmamış ürünler var ise bu ürünleri satıcı geri alabiliyor.
Konsinye terimi Türkçe’ye “satasıya kadar” olarak çevrilebilir. Ayrıca söz konusu konsinye ihracat olunca konsinyi, konsinyatör, konsinye ticaret, konsinye satış, konsinye mal gibi terimlerle çok sık karşılaşırsınız ancak her birini tanımlamak oldukça zor ve bilmeyen biri için kafa karıştırıcı olduğundan özet ve açık bir anlatım gerekecektir.
Özetle, eğer ürünleri önceden gönderip satışını parça parça veya sonradan yapmayı düşündüğünüz ihracatlarda konsinye ihracatı tercih etmeniz gerekecektir.
Bedelsiz İhracat Nedir?
Bedelsiz İhracat; herhangi bir ücret karşılığı olmaksızın, bedelsiz olarak ihracat türüdür.
Bedelsiz ihracatta ihracatı yapılacak olan ürünler için alıcıdan herhangi bir bedel alınmaz ve ücretsiz bir şekilde ürünleri aldığı düşünebilir. Bu durumdan dolayı da bedelsiz ihracatı yapılabilir olan bazı ürün grupları varken birçok ürünün ve ürün grubunun bedelsiz ihracatı mümkün değildir.
Bedelsiz ihracat daha çok daha önce satışı yapılmış olan tam ürünler için gönderilecek garanti kapsamındaki yedek parçalar, reklam ve tanıtım amaçlı kullanılacak ürünler, alıcının ürün hakkında fikir edinebilmesi için gönderilen numuneler, yardım vakıflarının ve derneklerinin doğal afetlerden dolayı gönderecekleri yardım malzemeleri, resmî kurumların göndermek zorunda oldukları mallar gibi bazı amaçlara yönelik olmaktadır.
Bir ürünün ya da ürün grubunun bedelsiz ihracatının yapılabilmesi için bağlı olunan ihracatçı birliği genel sekreterliğinin izninin alınması gerekiyor.
Kayda Bağlı İhracat Nedir?
Kayda Bağlı İhracat; ihracatı yapılacak ürünler “kayda bağlı mallar” arasında yer aldığı takdirde, bağlı olunan ihracatçı birlikleri genel sekreterliğinde kayıt yaptırılması gereken bir ihracat türüdür.
Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yayınlanan “ihracı kayda bağlı olan mallar” arasında yer alan ürünlerin ihracatı için önceden bir kayıt yaptırılması ve onay alınması gerekir. Gümrük beyannameleri ile bağlı bulunulan ihracatçı birlikleri genel sekreterliğinden alınan onay sonrasında ise 90 gün içerisinde ilgili ürünlerin ihracatı gerçekleştirilebilir.
Kayda bağlı ihracat durumu genellikle değerli metallerin ticareti, gıda ticareti, büyükbaş ve küçükbaş hayvan ticareti, bitki ticareti gibi durumlarda ve Birleşmiş Milletler tarafından ekonomik yaptırım uygulanan ülkelere yapılacak ihracat işlemlerinde devreye girmektedir.
İthal Edilmiş Malın İhracatı Nedir?
İthal Edilmiş Malın İhracatı; farklı bir ülkeden ithal edilerek ülkeye getirilmiş malların ihracatı yapılacağı takdirde devreye giren bir ihracat türüdür.
Aslında anlaşılması çok da zor olmayan bu ithal edilmiş malın ihracatına, eğer söz konusu ihracat ürünü farklı bir ülkeden ithal edilmiş ise başvurulmalıdır. Bu ihracat türünde ithal edilen ürünün herhangi bir işlemden geçmesine veya müdahale edilmesine gerek yoktur ancak gümrük mevzuatına ve ilgili kanunlara göre yapılması gerekir.
Özellik Arz Etmeyen İhracat Nedir?
Özellik Arz Etmeyen İhracat; ihracatı yapılacak ürünlere dair özelliklerin belirtilmesinin gerekmediği ve ihracatında hiçbir sorun bulunmayan ürünler için söz konusu bir ihracat türüdür.
İhracat şekillerinde bazı ürünlerin tüm detay ve özelliklerinin mutlak suretle bildirilmesi gerekir çünkü bu ürünler risk grubunda ve tehlike arz eden ürünler olabilirler. Bazı ürünler ise hiçbir şekilde özellik belirtilmesine gerek kalmadan ihraç edilmesi uygun ürünler kategorisine girebiliyor. İşte bu ürünlerin ihracatı için özellik arz etmeyen ihracat işlemi yapılabilmektedir.
Dolaylı İhracat Nedir?
Dolaylı İhracat; ihracat yapmak isteyen ancak bunu yurt içindeki aracılar aracılığı ile yapmayı düşünen şirketlerin başvurması gereken bir ihracat türüdür.
İhracat yapmak isteyen şirketler; ihracat yapabilmenin getirdiği sorumluluklar, finansman sorunu, kaynak sorunu gibi birçok sebepten doğrudan ihracat yapmak istemeyebilirler. Bu durumda yurt içinde yer alan tüccar, aracı, komisyonu, danışman sıfatlarında yer alabilecek birçok aracı aracılığı ile ihracat yapılabilmesi mümkündür.
Fiili İhracat Nedir?
Fiili İhracat; yapılan ön görüşmeler ve anlaşmalar sonrası yapılacak olan uluslararası ticarette ihraç edilecek malların gümrük kanunlarına uygun olacak şekilde muayene sonrası ihraç edilmek üzere yüklenmesiyle gerçekleşen ihracat türüdür.
Fiili ihracat öncesi ihcaratı yapacak olan şirket ile yurt dışındaki ithalatçı şirket, hem ticari koşulları hem de ödeme şekilleri ve gönderim şekilleri netleştirerek anlaşır ve bunun üzerine ihraç edilecek ürünlerin üretimi ve paketlemesi yapılarak hazır hale getirilir. İlgili ürünler ihraç edilmeden önce gönderimi sağlanacak malların muayenesi ise mutlaka yapılmaktadır.
Yeniden İhracat
Yeniden İhracat; az çok adından da anlayabileceğimiz gibi daha önce ihracatı yapılmış ürünlerin yeniden ihraç edilmesine yönelik ortaya çıkan bir ihracat türüdür.
Bu ihracat türünde resmi kontroller altında bir ülkeye getirilen yani ithal edilen ürünler bazı işlemlerden geçtikten sonra tekrar ithal edildiği yere ihraç edilir. Büyük oranda gelişmiş ülkelerin sömürge ülkeler üzerinde gerçekleştirdiği bir ihracat türü olsa da tamir, bakım, onarım, işlemden geçirme gibi durumlarda da karşımıza çıkan bir ihracat şeklidir.
Geçici İhracat
Yine adından tam olarak ne olduğu az çok anlaşılabilen bir ihracat türü olan Geçici İhracat, ihraç edilen malların yalnızca belli bir süreliğine ihraç edildiği ve geri gönderileceğini ifade eden bir ihracat şeklidir.
Yeniden ihracat ile usül olarak karıştırılabilen ve halk dilinde “emanet ihracat” olarak da bilinen geçici ihracatta ihraç edilen mallar hiçbir işleme ve değişikliğe tabi tutulmaz. Başka bir deyişle geçici ihracatta ihraç edilen mallar bir nevi emanettir ve geri gönderilmek üzere ihraç edilmiştir.
Geçici ihracat taşıt, sergi ürünleri, ticari olmayan mallar gibi belli başlı mallar üzerine yapılabilmektedir ve her bir mal grubuna göre belirlenmiş bir süre bulunmaktadır. Genellikle geçici ihracat ile ihraç edilen ürünler için 3 yıllık bir süre sınırlaması bulunmaktadır.
Kredili İhracat
Kredili İhracat, ihracat yapan bir şirketin alıcı ülkedeki alıcıya mal veya hizmetlerinin satışında finansman sağlayarak ihracatını finanse ettiği bir yöntemdir. Bu yöntem, ihracat yapan şirketin riskini azaltır ve ihracatını artırmasına yardımcı olabilir. Kredili ihracat işlemi, genellikle ihracat yapan şirketin finansal olarak sağlam bir pozisyonda olmadığı durumlarda kullanılır. İhracat yapan şirket, alıcıya mal veya hizmetlerin bedelini hemen tahsil etmez, bunun yerine, ödemenin belirli bir süre sonra yapılmasına izin verir.
Kredili ihracat işlemleri, genellikle ihraç edilen mal veya hizmetlerin alıcısının, mal veya hizmetlerin bedelini hemen ödeyemeyecek durumda olması durumunda kullanılır. İhracat yapan şirket, alıcının ödemesinin belirli bir süre sonra yapılmasına izin vererek, alıcının finansal ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olur. Bu işlemde, ihracat yapan şirketin riski azaltılır ve alıcı ülkenin finansal durumu dikkate alınarak bir ödeme planı oluşturulur.
Kredili ihracat, özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki alıcılara mal veya hizmet ihracatı yaparken sıklıkla kullanılır. Bu ülkelerdeki alıcıların finansal kapasitesi düşük olduğu için, bu tür finansal araçlar ihracat yapan şirketlerin rekabet avantajı elde etmelerine yardımcı olur. Kredili ihracat işlemleri genellikle ihracat yapan şirketlerin finansal yönetimi ve uluslararası iş yapma becerileri konusunda deneyimli bir danışmanlık firmasından destek alması tavsiye edilir.
Kati İhracat
Katma Değerli İhracat (KATİ İhracat) kavramı, ülke ekonomisine daha yüksek katma değer sağlamak amacıyla yapılan ihracatı ifade eder. KATİ, ürünlerin ihracatını artırmak amacıyla yürütülen politikalar kapsamında, yüksek katma değerli ürünlerin ihracatının artırılması hedeflenerek oluşturulmuştur. Bu kapsamda, ülkenin ekonomik potansiyelini artıracak, ülkeye döviz girdisi sağlayacak ve özellikle yüksek teknolojili ürünlerin ihracatının artırılması hedeflenir.
Katma Değerli İhracatın sağladığı avantajlar arasında, ekonomik büyümeyi hızlandırmak, rekabet gücünü artırmak, teknolojik gelişmeleri tetiklemek ve sanayileşmeyi desteklemek yer alır. Ülkelerin KATİ stratejileri, ürünlerin üretiminde ve ihracatında kullanılan teknolojilerin geliştirilmesi, yüksek teknolojili ürünlerin üretilmesi ve ihracatın yapılacağı pazarların belirlenmesi gibi alanlarda odaklanır.
Özellikle gelişmekte olan ülkeler için, KATİ stratejileri, sanayileşme ve teknolojik gelişme açısından büyük önem taşır. Bu ülkelerde, üretim maliyetlerinin düşük olması nedeniyle düşük katma değerli ürünlerin ihracatı yaygındır. KATİ stratejileri sayesinde, ülkelerin düşük katma değerli ürünler yerine yüksek katma değerli ürünlere odaklanması hedeflenir.
Bedelli İhracat
Bedelli İhracat, bir ülkenin gümrük yönetmeliği kapsamında, ihracat işlemlerinin yapılabilmesi için gerekli olan belgelerin tamamlanmış olması koşuluyla yapılan ihracat işlemidir. Bedelli ihracat işlemleri, ülkeler arasındaki ticaretin artırılmasına yönelik olarak uygulanmaktadır. Bu tür ihracat işlemlerinde, ihracatçı şirket, ihracat için gerekli belgeleri temin eder ve ihracat işlemlerini tamamlar. Bedelli ihracatta, ürünlerin ihracat öncesi ödenmesi gereken vergiler veya diğer masraflar, ihracatçı şirket tarafından ödenir.
Bedelli ihracat, ihracatçı şirketlerin kısa sürede ihracat yapabilmesi için bir seçenek olarak sunulmaktadır. Ülkeler arasındaki ticaretin gelişmesine katkı sağlaması açısından da önemli bir yer tutmaktadır. Bedelli ihracat işlemleri, ülkelerin gümrük mevzuatlarına uygun olarak gerçekleştirilir ve ihracatçı şirketlerin ürünlerini uluslararası pazarlara ulaştırmalarına yardımcı olur.
Serbest İhracat
Serbest İhracat, ülke dışına yapılan herhangi bir mal satışı için herhangi bir kısıtlama veya yasal zorunluluk olmaksızın yapılan ihracattır. Ülkeler arasındaki ticari anlaşmalar ve düzenlemeler nedeniyle, bazı ürünlerin ihracatı kısıtlanabilir veya yasaklanabilir. Ancak serbest ihracatta, böyle bir kısıtlama veya yasaklama yoktur. Bu nedenle, serbest ihracat işlemleri, ürünlerin ihracatına yönelik herhangi bir ek formalite, izin veya belge gerektirmez.
Korumalı İhracat
Korumalı İhracat, bir ülkenin ihracatçılarına karşı diğer ülkelerin rekabetçi ürünlerinden korunmalarını sağlayan bir ticaret politikasıdır. Korumalı ihracat, yüksek tarifeler, kotalar veya diğer ticaret engelleri gibi çeşitli araçlarla uygulanabilir. Bu araçlar, yerli üreticileri yabancı üreticilerin rekabetinden koruyarak ülkenin endüstrilerini desteklemeyi amaçlamaktadır.
Korumalı ihracat politikaları, ülkeler arasındaki ticari ilişkilerde bazen tartışmalara neden olabilir. Bazı ülkeler, yüksek korumalı ihracat politikaları uygulayarak, diğer ülkelerin ihracatını sınırlayarak ve ticaret dengesizliklerine neden olarak uluslararası ticarette gerilim yaratırlar. Ancak, bazı ülkeler bu politikaları, yerel endüstrilerinin rekabetçiliğini artırmak ve büyümelerini teşvik etmek için kullanırlar.
Korumalı ihracat politikalarının etkileri, ülkelerin ticaret politikalarına, ihracatçılarının sektörüne ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Ticarî Kiralama Yoluyla Yapılan İhracat
Ticarî Kiralama Yoluyla Yapılan İhracat, şirketlerin mal ve hizmetlerini yurt dışındaki müşterilere sağlamak için araçlarını kiralamalarını içeren bir ticaret yöntemidir. Bu yöntemde, ihracat yapan şirket, bir aracı kurum aracılığıyla, yurt dışındaki müşterilere belirli bir süre için araç kiralama hizmeti sağlar ve bu araçlarla mal ve hizmetlerin ihracatını gerçekleştirir. Ayrıca bu yöntemde, ihracat yapan şirketler, ticari kiralama yoluyla yurt dışındaki müşterilerine kolay bir şekilde erişebilir ve daha az maliyetle ihracat yapabilirler.
Transit İhracat
Transit İhracat, bir ülkeden başka bir ülkeye gönderilmek üzere, bir üçüncü ülke veya gümrük bölgesi üzerinden yapılan ihracattır. Yani, bir ülkeye giriş yapmış olan ürünler, oradan geçerek hedef ülkeye ulaştırılır. Transit ihracatta, ürünlerin gümrüklerdeki işlemleri yapılırken, hedef ülkenin gümrük mevzuatı dikkate alınır ve gerekli izinler alınır. Transit ihracat, uluslararası ticarette önemli bir rol oynar ve özellikle iki ülke arasında ticaret yapan şirketler tarafından sıklıkla tercih edilir.
İhracat Nasıl Yapılır?
İhracat nasıl yapılır sorusu mutlaka Türkiye’deki pek çok şirketin cevabını merak ettiği sorulardan biridir çünkü şirket bazında bakılacak olduğunda ihracat demek döviz kazancı demektir ve döviz kazancı istemeyecek şirket neredeyse yoktur.
İhracat yapmak için öncelikle vergiye tabi olmak ve bir şirket olmak gerekir. Gerçek ya da tüzel kişi olduğu fark etmeksizin her şirket ihracat yapabilir ancak ihracat yapabilmesi için öncelikle aşağıdaki belgeler ve bilgilerle birlikte bir ihracatçılar birliğine kayıt olmaları gerekir:
- İmza sirküleri veya şahıs şirketleri için imza beyannamesi,
- Oda veya ticaret faaliyet belgesi,
- Ticaret sicil gazetesi,
- Vergi mükellefiyet dilekçesi,
- Şirket yetkililerinin resmi kimlik belge suretleri.
Eğer ortada bir şirket varsa ve bu şirketin ihracatçılar birliğine kaydı başarılı bir şekilde yapıldıysa artık şirket ihracat yapmaya resmi olarak hazır demektir. Bundan sonraki süreç ise tamamen ürün ve hizmetleri pazarlamaya, müşteri bulmaya ve satış anlaşması yapmaya bağlıdır.
İhracat Lisansı Nedir?
İhracat Lisansı; bir ürünün belirli bir ülkeden diğer bir ülkeye ihracatının gerçekleştirilmesi için gerekli olan belgedir.
Bazı ülkeler, ürünlerin belirli ülkelere ihracatının belirli nedenlerden dolayı sınırlandırılması veya tamamen yasaklanması gerektiğine karar verebilirler. Bu nedenle, ihracat yapmak isteyen bir şirketin ihracat lisansı başvurusunda bulunması ve ilgili kurum veya kuruluşun iznini alması gerekebilir. İhracat lisansı gerektiren ürünler arasında silahlar, askeri teçhizat, kimyasal maddeler ve teknolojik ürünler gibi hassas ürünler yer alır.
İhracatta Gümrük İşlemleri Nelerdir?
İhracatta gümrük işlemleri, ihracat yapan firmanın ürünlerinin ülke sınırlarını aşarak başka bir ülkeye girmesini sağlayacak belgelerin düzenlenmesi ve gerekli izinlerin alınması sürecini kapsar. Bu işlemler genellikle şu adımları içerir:
- İhracat Beyannamesinin Düzenlenmesi: İhracat beyannamesi, ihracat işleminin gerçekleştirildiği gümrük idaresine sunulur ve ihracatın yasal olarak yapılmasına izin verir.
- Fatura Düzenlenmesi: İhracat işlemi için fatura düzenlenir. Bu faturada, ihracat yapılan ürünlerin adı, miktarı, fiyatı, ihracatçı firma bilgileri ve alıcının bilgileri yer alır.
- Ödeme İşlemleri: İhracatçı firma, ürünlerin alıcısı tarafından ödenmesi için gerekli ödeme işlemlerini gerçekleştirir. Bu işlem, genellikle döviz cinsinden gerçekleştirilir.
- Navlun İşlemleri: Ürünlerin taşınması için gerekli navlun işlemleri yapılır. Bu işlem, ihracatçı firma tarafından veya taşıma şirketi tarafından gerçekleştirilebilir.
- Gümrük Beyannamesinin Onaylanması: İhracat beyannamesi ve diğer belgeler gümrük idaresi tarafından incelenir ve onaylanır.
- Ürünlerin Gümrükten Çıkışı: Ürünlerin gümrükten çıkışı, belgelerin tamamlanmasından sonra gerçekleşir.
İhracatta gümrük işlemleri ülkelere göre farklılıklar gösterebilir ve bazı ülkelerde ek belgeler veya izinler gerekebilir.
İhracatta Kullanılan Belgeler Nelerdir?
Genel olarak tüm ihracat işlemlerinde ortak olarak kullanılan ihracat belgeleri şunlardır:
- Gümrük Beyannamesi
- Menşe Şahadetnamesi
- Tedarikçi Beyanı
- Dolaşım (ATR, EUR1) Belgesi
- Kontrol Belgesi
- Hasat Belgesi
- Ticarî Kalite Belgesi
- Sanayi Sicil Belgesi
- Analiz Belgesi
- Taşıma Belgesi
- Çeki Listesi
- Tır Karnesi
- Fatura (Ticarî, Orijinal, Navlun, Özel, Tasdiki ve Konsolosluk)
İhracat Destekleri ve Teşvikleri Nelerdir?
İhracat destekleri ve teşvikleri, resmî kurumlar tarafından verilen ve şirketleri ihracata teşvik etmeye yönelik oluşturulan destekler bütünüdür.
İhracat destekleri ve ihracat teşvikleri pek konuda pek çok duruma özel olarak oluşturulabilir. Genellikle ihracat destek ve teşvikleri aşağıdaki konulara özel oluşturulmaktadır:
- Pazara Giriş Faaliyetlerin Desteklenmesi,
- Fuar Katılım Desteği,
- Pazara Giriş Belgelerinin Desteklenmesi,
- Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği,
- Uluslararası Rekabetin Geliştirilmesinin Desteklenmesi,
- Markalaşma ve Turquality Desteği,
- Yurt Dışı Birim, Marka ve Tanıtım Desteği,
- Tasarım Desteği,
- İhracatçıya Alıcı Kredisi ve Sigorta Tazmin Desteği.
E-İhracat Nedir?
E-İhracat, bir şirketin internet üzerinden ürünlerini yurtdışına satmasıdır. Bu, birçok farklı çevrimiçi platform ve kanal aracılığıyla gerçekleştirilebilir. E-İhracat, geleneksel ihracata kıyasla birçok avantaj sunar, çünkü düşük maliyetlerle, geniş bir müşteri tabanına erişim sağlar ve pazarlama ve satış için farklı dijital kanalların kullanımına olanak tanır. E-İhracat işlemleri, dünya genelinde birçok şirket tarafından kullanılan hızlı büyüyen bir ticaret modelidir.
İhracat Danışmanlığı Nedir?
İhracat Danışmanlığı; ihracat yapmak isteyen bir şirkete dışarıdan bilgi, eğitim ve destek sağlanarak ihracat yapmasının sağlandığı bir danışmanlık hizmetidir.
Döviz getirisi elde edip hem ülkesine hem de kendi finansman durumuna pozitif katkı sağlamak adına ihracat yapmak isteyen birçok şirket olabilir. Ancak her şirket ne yazık ki istediği anda ihracat yapabilecek durumda olamayabiliyor. Bunun sebebi ise ihracat yapılabilmesi için ihtiyaç duyulan kaynakların, ekibin, departmanın ve bilginin şirkette yer almaması, sağlanmasının ise ciddi bir maliyet ve zaman kaybı yaşatmasıdır.
Böyle bir durumda ise şirketin ihracattan vazgeçmemesi için ihracat danışmanlık şirketleri veya ihracat danışmanları devreye girmektedir. Bir ihracat danışmanlık şirketi veya bir ihracat danışmanı tarafından sağlanan danışmanlık sonrasında bir şirketin ihracat yapabilmesi için aşması gereken tüm engeller çok hızlı bir şekilde aşılabilir.
Ayrıca bir ihracat danışmanı ile ya da bir ihracat danışmanlık şirketi ile çalışmak şirket içerisinde bir ihracat departmanı kurmaktan ve istihdam sağlamaktan daha az maliyetli olacağı için ihracat danışmanlığı ihracat yapmak isteyen şirketler tarafından daha çok tercih edilebilmektedir.
Aslında ihracat danışmanlığı veren şirketler ve danışmanlar daha çok ihracat danışmanlığı adı altında bu hizmeti veren, çünkü sadece ihracat değil ithalat tarafında da hizmet sağlayan şirketler ve kişilerdir. Ancak duyulan ihtiyaç daha çok ihracat tarafında olduğu için ağırlıklı olarak ihracat danışmanı ya da ihracat danışmanlık şirketi adıyla anılırlar.
İhracat ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Bu bölümde ihracat ile ilgili en çok akla takılan ve cevabı aranan soruların cevaplarını paylaşmaya çalışacağım. Dış ticarette yaşanan yeni gelişmelerle birlikte sizden gelen sorular ve talepler doğrultusunda bu bölüm düzenli olarak güncellenecektir.
İhracatta Vergi ve Harçlar Nelerdir?
İhracatta genellikle vergi ve harç uygulanmaz. İhracat işlemi, ülkenin döviz kazanması ve ekonomisinin büyümesi için teşvik edildiği için birçok ülkede vergi ve harç muafiyeti uygulanır. Ancak bazı durumlarda, özellikle yüksek teknoloji ürünleri gibi belirli ürünler için ihracat lisansı veya belirli bir miktarın üzerindeki ihracatlarda belirli bir vergi oranı uygulanabilir. Bu nedenle, ihracat yapılacak ülkenin gümrük ve vergi mevzuatına göre detaylı bir araştırma yapmak önemlidir.
İhracatta Ödeme Şekilleri Nelerdir?
İhracatta ödeme şekilleri, ihracatçı ve ithalatçı arasında yapılan anlaşmaya ve ihracat ürününün niteliğine göre değişebilir. Bununla birlikte, en yaygın ihracat ödeme yöntemleri şunlardır:
- Peşin Ödeme: İhracatçının ürünü göndermeden önce ithalatçı tarafından ödeme alması.
- Akreditif: İthalatçının bankası, ihracatçının bankasına belirli şartlar altında ödeme yapmayı kabul ettiği bir belge düzenler. İhracatçı, belirtilen şartları karşıladığı takdirde ödeme alır.
- Kabul Kredisi: İthalatçı, ihracatçıya mal teslim edildiği anda ödeme yapmayı kabul eder. İthalatçı, ihracatçının bankasına ödeme yaparak kredi açar ve ihracatçı, vadesi geldiğinde bankadan ödeme alır.
- Peşinatsız Kredi: İthalatçı, ihracatçıya ödeme yapmak için kredi kullanır. İthalatçı, kredinin geri ödemesini yapar ve ihracatçı, kredinin faizini ve ücretlerini öder.
- Mal Takası: İhracatçı ve ithalatçı arasında bir ürün takası yapılır. Örneğin, ihracatçı ürününü ithalatçıya gönderir ve ithalatçı da kendi ürününü ihracatçıya gönderir.
- Açık Hesap: İhracatçı, malı gönderdikten sonra bir fatura gönderir ve ithalatçı, belirtilen süre içinde ödeme yapar.
İhracatta Navlun Nedir?
İhracatta navlun, taşıma işlemlerinde kullanılan araçların maliyetini ifade eder. Yani, ihracatta ürünlerin belirtilen bir adrese taşınması için kullanılan gemi, uçak, kamyon vb. araçların maliyeti navlun olarak adlandırılır. Navlun, taşıyıcı firma tarafından alınır ve ihracatçı tarafından ödenir. Navlun ücreti, taşınacak ürünün miktarına, boyutuna, taşınacağı mesafeye, taşıyıcı firmaya ve seçilen taşıma yöntemine göre değişkenlik gösterir.
İhracatta Taşıma Şekilleri Nelerdir?
İhracatta taşıma şekilleri, ürünlerin taşınma biçimlerine ve ticaret yollarına göre farklılık gösterir. Bazı ihracat taşıma şekilleri şunlardır:
- Denizyolu Taşımacılığı: Büyük hacimli ürünlerin taşınması için tercih edilir. Farklı konteyner tipleri ve gemi türleri kullanılarak gerçekleştirilir.
- Havayolu Taşımacılığı: Hızlı teslimat için tercih edilen bir taşıma şeklidir. Ancak, yüksek maliyeti nedeniyle genellikle küçük boyutlu ve değerli ürünler için kullanılır.
- Kara Yolu Taşımacılığı: Komşu ülkelere yapılan ihracatta veya kıtalararası taşımacılığın bir parçası olarak kullanılır.
- Demiryolu Taşımacılığı: Özellikle kara taşımacılığına alternatif olarak tercih edilen bir seçenektir. Özellikle Asya ve Avrupa arasında yapılan ticarette kullanılan Trans-Sibirya Demiryolu hattı gibi özel hatlar mevcuttur.
- Posta Yoluyla Taşımacılık: Küçük ve hafif ürünlerin ihracatında tercih edilen bir seçenektir. Hızlı teslimat için ek hizmetler sunulabilir.
İhracatta Ödeme Garantileri Nelerdir?
İhracatta ödeme garantileri, satıcının mal veya hizmetleri karşılığında ödeme alacağını garanti altına alan finansal araçlardır. İhracatta ödeme garantileri genellikle bankalar tarafından sunulur ve ihracatçıların ödemelerini güvence altına almalarına yardımcı olur. En yaygın ihracat ödeme garantileri arasında akreditifler, kefaletler ve teminat mektupları yer almaktadır. Bu ödeme garantileri, ihracatçıların yabancı alıcılardan ödeme alacaklarından emin olmalarını sağlayarak ticaretteki finansal riski azaltır.
İhracatta Paketleme ve Etiketleme Nasıl Yapılır?
İhracatta paketleme ve etiketleme işlemleri, ürünlerin doğru bir şekilde taşınması ve alıcılara sağlam ve uygun koşullarda teslim edilmesi için oldukça önemlidir. Ürünlerin doğru bir şekilde paketlenmesi ve etiketlenmesi, uluslararası taşıma standartlarına uygun olmalıdır. Ayrıca, ürünlerin belirtilen özellikleri, barkodlar ve diğer gereksinimler de etiketlerde doğru bir şekilde belirtilmelidir.
İhracat ürünlerinin doğru bir şekilde paketlenmesi, ürünün korunmasını sağlamak, nakliye sırasında zarar görmesini önlemek, taşıma sırasında hasar almamasını sağlamak ve gümrük işlemlerinde sorun yaşamamak için çok önemlidir. Bu nedenle, ürünlerin doğru bir şekilde paketlenmesi için seçilecek ambalaj malzemesi ürünün özelliklerine, boyutuna ve ağırlığına uygun olmalıdır. Ürünlerin ambalajında kullanılacak malzemeler ayrıca çevre dostu, yenilenebilir veya geri dönüştürülebilir malzemelerden seçilmelidir.
Etiketleme ise ürünlerin ambalajına, kutusuna veya paletine yapıştırılan etiketler ile gerçekleştirilir. Etiketlerde ürünün adı, modeli, boyutu, üretici firma bilgileri, üretim ve son kullanma tarihleri, fiyat ve barkod bilgileri yer alabilir. Ayrıca, ihracatın yapılacağı ülkenin gereksinimlerine uygun olarak belirtilen etiketler de bulunabilir. Örneğin, bazı ülkelerde belirli ürünlerin etiketlerinde sağlık uyarıları yer alması gerekebilir.
İhracatta Belge ve İşlemler Nelerdir?
İhracatta birçok belge ve işlem bulunmaktadır. Bu belgeler ve işlemler, ihracatın güvenli, hızlı ve sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilmesi için gereklidir. İhracatta kullanılan en yaygın belgeler aşağıdaki gibidir:
- Fatura: Satış işlemine ilişkin belgedir.
- İrsaliye: Malın taşınması sırasında kullanılan bir belgedir.
- Navlun Senedi: Malın taşıma işlemini gerçekleştirecek olan nakliye firması tarafından düzenlenir.
- Menşe Şahadetnamesi: İhracat edilen ürünün menşeini gösteren bir belgedir.
- Gümrük Beyannamesi: İhracat işleminin gerçekleştirilebilmesi için gümrük tarafından talep edilen bir belgedir.
- Sigorta Belgesi: Malın sigorta kapsamında olduğunu gösteren bir belgedir.
İhracatta yapılması gereken işlemler ise aşağıdaki gibidir:
- İhracat beyannamesi doldurulması ve gerekli belgelerin temin edilmesi,
- Taşıma işlemlerinin planlanması ve lojistik düzenlemelerin yapılması,
- Gümrük işlemlerinin takibi ve ödemelerin yapılması,
- Ödeme garantilerinin sağlanması,
- Paketleme ve etiketleme işlemlerinin gerçekleştirilmesi.
İhracatta Taşıma Sigortası Nasıl Yapılır?
İhracatta taşıma sigortası, ihracatçının malını yurt dışına sevk ettiği sırada ortaya çıkabilecek risklere karşı koruma sağlar. Bu riskler arasında kaza, hırsızlık, yangın, doğal afetler gibi durumlar yer alır. Taşıma sigortası, malın ihracatçı tarafından belirlenen taşıma şekli ile belirtilen varış limanına kadar olan süre boyunca geçerlidir. İhracatçılar genellikle taşıma sigortası için sigorta şirketleri ile anlaşma yaparlar ve sigorta primini öderler. Taşıma sigortası, ihracatçının malını taşıyan araç ya da gemi tarafından temin edilebileceği gibi, ihracatçının kendisi tarafından da temin edilebilir.